Gretchen Peters
In het liedje Idlewild vraagt de Amerikaanse singer-songwriter Gretchen Peters zich af of je als mens in control bent of kunt zijn. Een anekdotisch liedje, met een universele filosofische vraag. Gretchen is geboren in 1957. Dat is hier belangrijk om te weten. Om dat liedje - van haar onlangs uitgekomen cd Hello cruel world - te kunnen plaatsen. Althans als je het belangrijk vindt om te weten of een liedje (of een boek) autobiografisch is. Of het elementen bevat die te maken hebben met het leven van de kunstenaar. In dit geval zou het een autobiografisch liedje kunnen zijn. Ze verwijst naar historische gebeurtenissen. Die zich in haar lifetime hebben afgespeeld.
Idlewild is een plaats in de buurt van New York Dichtbij het toenmalige Idlewild Airport. En ergens in het begin van de jaren zestig rijdt een auto met daarin een kijvend echtpaar met achterin een jong meisje (Gretchen?). In enkele zinnen maakt ze duidelijk dat deze ouders niet bij elkaar passen. Hun gezinnetje is een shipwreck. Ze moeten ergens oma gaan ophalen .
Gretchen weet met de wijsheid van later dat het huwelijk van haar ouders zal stranden. Haar oma dood zal gaan. Dat wat ogenschijnlijk stabiel leek voorbij gaat. Verandert. Door onvoorziene gebeurtenissen loopt het altijd anders als je op dat moment kan bevroeden. Een open deur van vanjewelste, maar desalniettemin niet minder waar. En het raakt aan de vraag of je in control kunt zijn.
They’re in the front seat, he’s got the radio low
And the moon hangs over Idlewild as the planes touch down
He is talking but she’s not listening
She is thinking of her father, who died when she was young.
I’m in the back seat, they think I’m sleeping
But I am listening for the cracks between their voices in the dark
We are a family, we are a shipwreck
And we’re picking up my grandma who is getting very old.
Dan komen twee hartverscheurende zinnen. Die bij eerste beluistering deden opveren. Hé, hier is iets specials aan de hand. De inhoud van die zinnen én de manier waarop ze ze zingt. En de muziek. Americana, met een vleugje cello.
And they think she’s dying
But I think she’s laughing
Het meisje heeft een bepaalde kijk op haar dementerende oma. Die ouderen niet begrijpen. Kleindochter en oma hebben hun geheimpjes.
I think she’s riding Halley’s comet from Ft. Lauderdale to here
But when I see her
I’ll keep her secret
We all have our secrets that we keep inside ourselves.
Gretchen is een geboren storyteller. In het volgende couplet focust ze nog meer op dat stel in die auto in. En op de tijd in. Dan wordt duidelijk dat het een bijzondere dag was. Die zelfs meisjes van ongeveer zes jaar oud zich blijven herinneren, vrijdag 22 november 1963.
They built this airport but in a few years
They’ll name it after Kennedy, the one who died today
And he will leave her, and she will suffer
And they will never really know each other at all.
 |
| Enkele minuten voor de aanslag |
We denken als mens dat we in control zijn. Maar feitelijk is ons leven een tombola, waarin we dagelijks een prijs kunnen trekken (of treffen) die we niet wilden, konden voorzien.
Deze kijk op de wereld gaat in de woorden van Gretchen Peters op voor onze persoonlijke levens maar net zo goed voor de 'grote' wereld. John F. Kennedy noch zijn Amerikaanse volk konden bevroeden wat er die 22e november zou gaan gebeuren. Dezelfde JFK wist niet waar hij aan begon (of beter: mee doorging) toen hij meer en meer Amerikaanse soldaten naar Vietnam stuurde.
But I know we’re drifting
They think we’re off on some adventure where the hero saves the day
We think we’re special
We think we’re golden
We think we’re walking on the moon but we are dancing in the dark.
Het slotcouplet is een herhaling van de boodschap, alleen keert hier (terecht) het beeld van een landend vliegtuig terug. Cirkel rond. Net zoals ons leven. Het heeft zijn eigen ritme. Ritmes van alle tijden (turn turn turn). We zijn wat dat betreft niet anders als onze verre voorouders in de 15e of 19e eeuw.
We shoot our rockets, we shoot our presidents
We shoot the commies and the niggers and the Viet Cong
Everything changes, everything stays the same
And the moon hangs over Idlewild as the planes touch down. In de beeldspraak van Gretchen Peters denken we als mens aan het stuur te zitten. Dat we kunnen bepalen waar we heen gaan. Maar feitelijk zijn we een bootje of vlot dat meedrijft op het grillige water.
In een andere beeldspraak - van o.a. de psycholoog Daniel Kahneman - kunnen we als mens met ons verstand slechts heel af en toe bewust bijsturen. Meestal worden we door ons onbewuste als het ware op koers gehouden. Dat bepaalt wat we doen. Waardoor we niet 'verongelukken'.
Gretchen Peters zet naast dit beeld de wijsheid dat 'het lot' steeds actief is. Denk in dit verband even aan prins Friso. Of het toeval waardoor u met de partner door het leven gaat waarmee u nu wellicht door het leven gaat. Of het beroep dat u nu toevallig uitoefent. Het leven zit vol kleine momenten die grote gevolgen hebben.
Weten is meer dan meten
In de week dat dit liedje zich 'aandiende' werd toevallig het boek Weten is meer dan meten gepresenteerd. Een boek waarin journalist Tobias Reijngoud veertien vooraanstaande Nederlanders interviewt over de vraag of een samenleving waarin meten belangrijk wordt geacht ook echt weet wat er in een samenleving speelt. Wat belangrijk is. Een boek dat zeer grote vraagtekens zet bij de neoliberale samenleving die doordesemd is van de gedachte dat alles teruggebracht kan en moet worden tot economisch rendementsdenken.
Uit de inleiding:
Dit boek laat zien dat een zuiver financieel-economische en cijfermatige benadering armoedig is en leidt tot verschraling in onderwijs, zorg, bedrijfsleven, samenleving en het leven van individuele burgers. Het boek laat zien dat weten méér is dan meten. Twee prachtige citaten uit de wereldliteratuur drukken dat onovertroffen uit.
In De kleine prins schrijft Antoine de Saint-Exupéry: 'Grote mensen houden van cijfers. Wanneer je hun vertelt van een nieuwe vriend vragen ze nooit het belangrijkste. Ze zeggen nooit: "hoe klinkt zijn stem? Van welke spelletjes houdt hij het meest? Verzamelt hij vlinders?" Maar ze vragen: "Hoe oud is hij? Hoeveel weegt hij? Hoeveel broertjes heeft hij? En hoeveel verdient zijn vader?"
Dan pas vinden ze dat ze hem kennen. Als je tegen de grote mensen zegt: "Ik heb een prachtig huis gezien van roze baksteen, met geraniums voor de ramen en duiven op het dak ...", dan kunnen ze zich het huis niet voorstellen. Je moet zeggen: "Ik heb een huis van vijftigduizend gulden gezien" - dan roepen ze: "Wat mooi!"
En in Faust schrijft Goethe: 'Daaraan herken ik de geleerde piet!; Wat gij niet tast, ligt buiten uw gebied; Wat gij niet grijpen kunt, kan niet bestaan; Wat gij niet hebt becijferd is een waan; Wat gij niet weegt, heeft voor u gen gewicht; 't Geld, dat ge zelf niet munt, is u te licht'.
Een clip
Op Youtube staat al een live opname van Idlewild. Geeft een aardig beeld van dat nummer, maar kan niet tippen aan de cd-opname. Doe Gretchen en echte muziekliefhebbers een lol. Koop de cd bij een échte muziekwinkel. Negeer het illegale circuit. Dan kan zij bezig blijven en blijven hopelijk nog enkele winkels over. Op zaterdag 31 maart 2012 treedt ze op in de kleine zaal van Frits Philips in Eindhoven
Herman van der Horst
In nummer 18 (maart) van Revolver's Lust for life (een muziekblad) schrijft Herman van der Horst o.a. het volgende over deze cd:
Zelf omschrijft ze Hello cruel world als haar manifest en daar is geen woord van gelogen. Elf meeslepende songs die de menselijke zwakheden verkennen met een geweldige fijnzinnigheid, eerlijkheid en pure emotie. Met grote zorgvuldigheid omlijst door een stel topmuzikanten, zonder dat het glad wordt. Peters ontleedt haar karakters met een fileermes en weet feilloos het persoonlijke en het universele met elkaar te verweven. Zoals in het meesterlijke Idlewild, een verhaal over het verlies van haar eigen onschuld en dat van Amerika. () Hello cruel world is niet alleen haar beste plaat, het mag rustig een mijlpaal genoemd worden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten