zaterdag 14 april 2012

Ik maak mezelf liever wijs

Ik maak mezelf liever wijs dat ik alles onder controle heb
Columnist Peter Giesen formuleert deze zin in zijn zaterdagse column Het menselijk tekort. Een artikel dat iedereen zou moeten lezen die denkt wél in control te zijn. Giesen gelooft daar niet in. In elk leven gebeuren dingen waar je geen invloed op kunt hebben. Domme pech, toevallige gebeurtenissen. Hij zal zich kunnen herkennen in enkele cruciale zinnen uit het liedje Idlewild van Gretchen Peters:

they think we're driving / but I think we're drifting.

Michael Sandel
Toevallig - alhoewel - staat op dezelfde pagina een interview van Peter Giesen met de Amerikaanse politiek filosoof Michael Sandel. Die in mei naar Nederland komt om een lezing te verzorgen en de verschijning van de Nederlandse vertaling van zijn nieuwste boek op te luisteren.
In dit interview, zijn nieuwe boek en op andere plakken doet deze 'populaire' hoogleraar opmerkelijke uitspraken over het algemeen belang, who's in control en (sommige) waarden die er meer toe zouden moeten doen dan anderen. Ook sluiten zijn denkbeelden aan op opinies die verwoord zijn in de bundel Weten is meer dan weten. Waarin Tobias Reijngoud veertien Nederlandse wetenschappers zich uit laat spreken over 'de economisering' van de samenleving.

Enkele citaten
Maar tijdens een vakantie in Spanje in 1975 las hij De kritiek van de zuivere rede van de Duitse filosoof Immanuel Kant. het voelde als een bekering. 'Opeens zag ik dat de economie een kleine, beperkte tak van de politieke filosofie is, gebaseerd op discutabele aannames waarover de meeste economen niet meer nadenken', zegt hij. Niet alles is te koop is een aanval op de economische manier van denken: het leven kan niet louter in cijfers worden gevat, stelt Sandel, er zijn waarden die belangrijker zijn dan de individuele voorkeuren van de consument.

() Maar sinds de jaren zeventig heeft de economische manier van denken alleen maar aan kracht gewonnen. In zijn boek geeft Sandel een paar krasse voorbeelden.

() Maar waar ik me de meeste zorgen over maak is de manier waarop het economisch denken andere waarden verdrijft, door de taal te introduceren van keuzevrijheid, kosteneffectiviteit en efficiency.

() Wat beter of slechter is, wordt niet alleen bepaald door wat mensen doen in wanhopige omstandigheden. Dan kom ik op het tweede argument. We voelen weerstand tegen de verkoop van een nier, omdat we het een vernedering voor de mens vinden. Sommige mensen zijn het daar niet mee eens. Ze zeggen: daarmee spreek je een moreel oordeel uit. We moeten alleen kijken naar argumenten over nut en vrijheid. Maar ik vind dat we breder moeten kijken, ook om onze intuïtieve weerstand te begrijpen.

Michael Sandel op Youtube
De colleges en lezingen van deze Amerikaanse hoogleraar trekken steevast volle zalen. Ook zijn veel van zijn optredens op Youtube terug te vinden. Korte en langere filmp-'jes'. Al in juli 2009 hield hij een 'lang' verhaal over dit onderwerp: Michael Sandel on markets and morals (het begint pas na ongeveer 8 minuten en duurt een uur-'tje').

Michael Sandel on Markets and Morals from Chautauqua Institution on FORA.tv

Meer lezen
Michael Sandel. Niet alles is te koop : de morele grenzen van marktwerking (2012)
Michael Sandel. Rechtvaardigheid : wat is de juiste keuze? (2010)
Immanuel Kant. Kritiek van de praktische rede (1788/2006)

Geen opmerkingen:

Een reactie posten